Ons laatste Nieuws

Met bakkersgist kunnen onderzoekers de giftigheid (toxiciteit) van geneesmiddelen testen. Veel bijwerkingen
worden pas ontdekt als een medicijn al op de markt is. Bij onderzoek om dit te voorkomen worden vaak
proefdieren gebruikt, wat ethische en praktische bezwaren oplevert. Veel eiwitten in gist – een schimmel –
lijken op menselijke eiwitten. Promovendus Jolanda van Leeuwen onderzocht of genetisch gemodificeerde
gisten als alternatief voor proefdieren gebruikt kunnen worden. Zij promoveert vrijdag 9 december aan de
Faculteit der Exacte Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Diclofenac als modelgeneesmiddel
Van Leeuwen gebruikt diclofenac, een veelgebruikte pijnstiller en ontstekingsremmer, om gist als testmiddel
te onderzoeken. Diclofenac heeft soms ernstige bijwerkingen, zoals hart-, lever- of nierfalen. Van Leeuwen
beschrijft verschillende mechanismen die betrokken zijn bij de toxiciteit van diclofenac. Meerdere aspecten
spelen een rol in de gevoeligheid voor diclofenac: eiwitten in de energieproductieketen, de omzetting van
diclofenac in afbraakproducten, de concentratie zink in de cel en de aanwezigheid van een transporteiwit voor
export van diclofenac uit de cel. Hoogstwaarschijnlijk zijn genetische verschillen in de verwante menselijke
eiwitten verantwoordelijk voor overgevoeligheid van sommige patiënten voor diclofenac.
Proefdierbesparend
Van Leeuwen beveelt het gebruik van gist aan voor het testen van toxiciteit. “Het is een relatief goedkoop,
snel, eenvoudig en proefdierbesparend modelsysteem dat een voorspellende waarde heeft voor ongewenste
bijwerkingen van geneesmiddelen bij de mens”. Gist wordt op dit moment al gebruikt om te testen of stoffen
kankerverwekkend zijn, maar dit onderzoek laat zien dat het ook gebruikt kan worden om andere schadelijke
effecten te identificeren die voorheen moeilijk te voorspellen waren. In de toekomst kunnen door het
inbrengen van menselijke genen in gist ’gehumaniseerde’ gisten worden ontwikkeld die extra informatie
kunnen opleveren over mechanismen van bijwerkingen van geneesmiddelen bij mensen. Wanneer gist
gebruikt kan worden voor het voorspellen van niet-kanker gerelateerde bijwerkingen is nog niet duidelijk.