Ons laatste Nieuws

De feiten wijzen uit dat het aantal fouten bij medicatietoediening met maar liefst vijftig procent omlaag kan door toepassing van barcodescanning. Maar de dagelijkse praktijk van veel verpleegkundigen is een stuk weerbarstiger.

Twee derde van de 6000 medicatietoedieningen niet helemaal correct

Willem van der Veen van Rijksuniversiteit Groningen liet 250 verpleegkundigen in vier ziekenhuizen observeren bij de toediening van medicatie. Bij meer dan tweederde van de 6000 geobserveerde medicatieverstrekkingen verliep het proces niet helemaal correct door het ontbreken van afdoende instructies. Verpleegkundigen konden bijvoorbeeld bepaalde barcodes niet scannen of negeerden waarschuwingssignalen van het systeem. Dat leidde in acht procent van de gevallen tot medicatiefouten. Ter vergelijking: als de scanprocedures wel correct kunnen worden opgevolgd, ontstaat in slechts één procent van de gevallen een medicatietoedienfout.

Esther Peelen: “Veel verpleegkundigen moeten, vaak om begrijpelijke redenen, afwijken van de afgesproken procedures. Want wat doe je als de patiënt geen polsbandje met barcode blijkt te dragen? Of als de dekking van het wifi-netwerk onvoldoende is om dat polsbandje te scannen? Het is dus heel belangrijk samen met de verpleegkundigen het proces in te richten. Het blijft natuurlijk mensenwerk, maar het is duidelijk dat er nog veel winst te halen is.”

Instructie cruciaal

Hoe ziet de ideale werkwijze eruit? Verpleegkundigen maken hun ronde langs de patiënten met een ‘computer op wielen’ die toegang biedt tot het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) en Elektronisch Voorschrijf Dossier (EVD). Elk verpleegkundige dient zowel de barcode op de polsband van de patiënt als de barcode op diens medicatie te scannen. Als er een match is, is dat het signaal voor de verpleegkundige dat hij of zij inderdaad de juiste medicatie in handen heeft. Ter illustratie: Animatie Toedieningsregistratie

Soms werken de omstandigheden een creatieve omgang met de scanprocedures in de hand. Dat is bijvoorbeeld het geval als de wifi niet tot aan het bed van de patiënt reikt, als de ‘computer op wielen’ niet door de deur past of als de barcodescanner stuk is. “Goede instructie is cruciaal. Verpleegkundigen moeten weten hoe scanningsproces werkt en wat de gevolgen kunnen zijn voor de patiënt als het scanningsproces niet goed wordt uitgevoerd. Maar er moet ook zijn nagedacht over hoe te handelen als een van de standaard procedures om wat voor reden dan ook niet kan worden uitgevoerd.”, aldus Peelen.

Luisteren naar verpleegkundigen

Ook Van der Veen wijst op het belang van instructies. Hij constateerde grote verschillen tussen de vier ziekenhuizen. In sommige ziekenhuizen hielden verpleegkundigen zich veel vaker aan de afgesproken procedures dan in andere ziekenhuizen. Peelen: “Het is daarnaast uiterst belangrijk dat verpleegkundigen terugkoppeling geven als ze problemen ervaren, zodat die kunnen worden opgelost. Omgekeerd is het voor apothekers en IT-specialisten cruciaal dat ze luisteren naar de ervaringen van verpleegkundigen. Alleen daardoor is het mogelijk een feilloos functionerend proces te creëren.”

Peelen weet dat barcodescanning nog niet in alle situaties feilloos werkt. Al is het alleen maar omdat nog niet alle medicijnen tot op het laagste niveau – de pil of het tablet – zijn gecodeerd. “Steeds meer apothekers en inkopers spreken de leveranciers hierop aan en gelukkig helpt dit ook wel, maar nog niet alle leveranciers gaan hierin mee.”, stelt Peelen. “Of kijk anders nog eens kritisch naar het inkoopbeleid. Wellicht zijn er andere leveranciers van vergelijkbare medicijnen die wel hun producten tot op het laagste niveau coderen. Een andere optie is om een ompakker in te schakelen die de medicijnen opnieuw verpakt.”

De hele zorgketen moet meedoen

De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (NVZA) heeft in 2015 al gekozen voor uniforme barcodering op het laagste niveau geneesmiddelen. Peelen: “Reductie van medicatiefouten in ziekenhuizen is alleen mogelijk als alle partijen uit de zorgketen meedoen, van de fabrikanten van medicijnen tot aan de verpleegkundigen in ziekenhuizen die ze toedienen. Daar horen ook de ICT-leveranciers bij. Iedereen heeft zijn eigen aandeel.”